Czym jest kwas mlekowy?
Za zakwasy odwołany jest kwas mlekowy. Kwas mlekowy powstaje w komórkach mięśniowych podczas glikolizy, aby oczyścić je z gromadzącego się pirogronianu, produktu ubocznego glikolizy. Pozostając w komórkach mięśniowych, jon wodorowy jest odpowiedzialny za obniżenie pH tkanki mięśniowej, przez co staje się ona bardziej kwaśna. Ten spadek pH mięśni, zwany kwasicą, może prowadzić do uczucia pieczenia w mięśniach podczas intensywnych ćwiczeń. Z tego powodu kwas mlekowy ma złą sławę.
Czy kwas mlekowy jest szkodliwy?
Dobra wiadomość jest jednak taka, że kwas mlekowy jest raczej wspomagaczem dla naszych mięśni, ponieważ ostatecznie dostarcza im energii. Jak to się dzieje? Kwas mlekowy, który powstaje w procesie glikolizy, łatwo ulega dysocjacji, co oznacza, że kiedy kwas mlekowy opuszcza komórkę mięśniową i dostaje się do krwiobiegu, mleczan i jon wodorowy nie są już połączone i nie występują jako kwas mlekowy, ale są obecne w organizmie oddzielnie jako mleczan i jon wodorowy. Mleczan jest często odzyskiwany i wykorzystywany jako energia, która jest bardzo potrzebna podczas intensywnych ćwiczeń.
Kiedy powstają zakwasy?
Kwas mlekowy jest wytwarzany podczas intensywnych ćwiczeń, gdy organizm ciężko pracuje, by wytworzyć energię potrzebną do podtrzymania aktywności. Nasze ciała wykorzystują adenozynotrójfosforan (ATP) jako podstawowe źródło energii.
Skąd czerpiemy energię podczas intensywnych ćwiczeń?
Trzy główne szlaki energetyczne wytwarzają ATP w organizmie: system ATP-PC, system glikolityczny (glikoliza) i system oksydacyjny.
ATP-PC
Podczas ćwiczeń o wysokiej intensywności, takich jak sprinty czy podnoszenie ciężarów, organizm polega na systemach ATP-PC i glikolitycznym (glikoliza), ponieważ wytwarzają one ATP w szybszym tempie niż system oksydacyjny. Organizm w pierwszej kolejności korzysta z systemu ATP-PC, ponieważ produkuje on ATP najszybciej. Gdy zasoby energii z systemu ATP-PC zaczną się wyczerpywać, organizm przechodzi do systemu glikolitycznego, czyli glikolizy.
Glikoliza
W procesie glikolizy jako produkt uboczny powstaje pirogronian. Gdy w komórkach jest dostępna duża ilość tlenu, pirogronian jest rozkładany i zamieniany w ATP, które jest wykorzystywane jako energia. Jednak podczas ćwiczeń o wysokiej intensywności organizm nie jest w stanie dostarczać tlenu do komórek w wystarczająco szybkim tempie, co powoduje powstanie tzw. środowiska beztlenowego w komórce (beztlenowe = bez tlenu).
Proces oksydacyjny
W takim przypadku w komórce mięśniowej gromadzi się pirogronian, który szybko przekształca się w mleczan, uwalniając przy okazji wolny jon wodorowy. Aby usunąć tę blokadę i wznowić produkcję energii, mleczan i jon wodorowy łączą się w pary w postaci kwasu mlekowego, które następnie mogą zostać usunięte z komórki do krwi. Krótko mówiąc: kwas mlekowy powstaje, gdy komórki mięśniowe nie mają wystarczającej ilości tlenu, by wykorzystać inne źródła energii.
Czy trzeba pozbywać się zakwasów?
Na szczęście nagromadzenie kwasu mlekowego nie jest czymś, czym musimy się przejmować. Nie trzeba go wytrząsać ani usuwać za pomocą środków zewnętrznych. Organizm ludzki jest dobrze przygotowany do radzenia sobie z tym produktem ubocznym przemiany materii, który dostaje się do krwiobiegu. W normalnych warunkach, tj. w spoczynku lub podczas ćwiczeń o stałej intensywności, organizm może poradzić sobie z nadmiarem mleczanu we krwi, przekształcając go z powrotem w energię w procesie zwanym cyklem Coriego. Aby uregulować nadmiar jonów wodorowych w organizmie, krew zawiera kilka substancji buforujących, które pomagają unormować poziom pH zagrożony kwasowością jonów wodorowych.
Jak zmniejszyć zakwasy po treningu?
Sposobem na ograniczenie produkcji kwasu mlekowego jest zwiększenie wydolności fizycznej, dzięki czemu organizm będzie potrzebował więcej czasu, by osiągnąć ten stan. Jeśli kiedykolwiek wykonywałeś trening interwałowy o wysokiej intensywności, wiesz, że na początku szybko się męczysz. Z czasem, przy odpowiedniej progresji i konsekwentnym treningu, okazuje się, że twoja wytrzymałość wzrosła i możesz trenować ciężej przez dłuższy czas. Wewnętrznie organizm może przez dłuższy czas produkować energię, której potrzebuje, zanim tlen przestanie być dostarczany do komórek i powstanie kwas mlekowy.